اگر در سالنی که مملو از والدین و یا مراقبان کودک است در مورد اینکه چه شیوه ای برای تنبیه و تشویق کودک مناسب است بپرسید، با رنگین کمانی از پاسخ های مختلف روبرو خواهید شد. والدین در طول نسل های مختلف تلاش کرده اند با بی اعتنایی، استدلال، داد و فریاد و تنبیه بدنی به این رفتارها پاسخ دهند و وظیفه تنبیه و تشویق کودک را اجرا کنند.

اما متخصصان و روانشناسان چه توصیه ای دارند؟ آکادمی اطفال آمریکا (AAP) والدین را به استفاده از راهکارها ترغیب می کند نه مجازات های جسمی برای متوقف کردن رفتارهای نامناسب. آموزش کودکان برای شناخت و مدیریت رفتارشان، کار مهمی برای بزرگسالان در زندگی آن هاست. نحوه پاسخ بزرگسالان و یا مراقبین به رفتارهای کودک، تاثیر ماندگاری بر رشد او دارد. این موضوع، طرز تفکر، رفتار، احساس و تعامل کودک با دیگران را شکل می دهد. هم چنین به کودک می آموزد که چگونه به عنوان یک بزرگسال رفتار کند. نظم و انضباط به بچه ها نشان می دهد که چه چیزی قابل قبول است. وقتی به کودکان آموزش داده می شود که چگونه احساسات و رفتارهای خود را مدیریت کنند،یاد می گیرند چگونه از آسیب جلوگیری کنند. تنبیه ممکن است در کوتاه مدت در توقف رفتار نامناسب موثر باشد، اما طبق نتایج تحقیقات متعدد در درازمدت اثربخش نیست. در این مقاله سعی می کنیم مهم ترین نکاتی را که در تنبیه و تشویق کودک باید به آن توجه شود مرور کنیم.

توجه و تقویت مثبت رفتار کودک

به او توجه کنید. قدرت مندترین ابزار برای نظم و انضباط مؤثر توجه  است. به یاد داشته باشید، همه کودکان توجه والدین خود را می خواهند. اگر به رفتار خوب کودک توجه نکنیم و آن را تشویق نکنیم، پس از مدتی آن رفتار مثبت رو به خاموشی می رود. بسیاری از والدین و مراقبان کودک تا زمانی که کودکشان از تمامی قواعد پیروی می کند، آداب اجتماعی را رعایت می کند، تکالیف را انجام می دهد و… به رفتار او توجهی نشان نمی دهند؛ اما به محض دیدن اولین نافرمانی سریعا واکنش نشان می دهند. خود را برای لحظاتی جای فرزند خود بگذارید؛ چه احساسی به شما دست می دهد؟… پس تا جای ممکن رفتارهای مثبت کودک- هر چند کوچک-را تشویق کنید.

الگویی از رفتار خوب بودن به عنوان والد یا مراقب 

تا زمانی که خود شما به عنوان والد و یا مراقب کودک، رفتاری را انجام ندهید بسیار دور از نظر است که کودک آن رفتار را انجام دهد. کودکان تا حد زیادی آینه والدین خود می شوند و بیش از آنچه که به آن ها می گوییم به رفتار ما توجه می کنند. اگر نمی خواهید کودک پرخاشگری داشته باشید در ابتدا باید پرخاشگری را در وجود خود مدیریت کنید.

وضع قوانین در تنبیه و تشویق کودک 

قوانینی روشن و منسجم داشته باشید که کودک شما بتواند از آن ها پیروی کند. حتماً این قوانین را با اصطلاحات متناسب با سن  او توضیح دهید تا بتواند آن ها را درک کند.

توضیح عواقب

اگر کودک سرپیچی  کرد، با آرامش اما قاطعانه عواقب آن را به او توضیح دهید. به عنوان مثال به او بگویید اگر اسباب بازی های خود را برندارد، شما آن ها را کنار می گذارید و به او نمی دهید. نکته ای که لازم است به آن توجه کنید این است که حتما به حرفی که گفتید عمل کنید و پس از گذشت چند دقیقه تسلیم نشوید. به یاد داشته باشید هرگز چیزی را که جزو نیازهای حیاتی فرزندتان هست از او محروم نکنید مانند غذا و…

استفاده از تکنیک تایم- اوت (وقفه کوتاه)

یکی از تکنیک هایی که در کاهش رفتار نامناسب کودک موثر است، تکنیک تایم اوت یا وقفه کوتاه است. در این تکنیک  زمانی که کودک شما رفتار نامناسبی را از خود نشان داد، او را از ادامه آن کار منع و از موقعیت جدا کنید. در این حالت  اجازه دهید کودک چند لحظه ای بنشیند و به رفتارش فکر کند. این تکنیک به کودک شما کمک می کند تا حدی آرام شود و یاد بگیرد چگونه رفتارش را اصلاح کند. در اجرای این تکنیک به این نکات توجه کنید:

– این تکنیک برای کودکان بالای ۱ سال مناسب است.

– براساس نظر متخصصان زمان وقفه مناسب، ۱ دقیقه به ازای هر سال سن قانونی  است (مثلا برای کودک ۵ ساله ۵ دقیقه).

چرا تنبیه بدنی نه؟

در تنبیه بدنی شما به کودک می گویید چه کاری نکند نه اینکه چه کاری را انجام بدهد. در بسیاری از مواقع، کودک رفتار نامناسب را از خود بروز می دهد چرا که راه مناسب دیگری را بلد نیست.

تنبیه بدنی گاهی اوقات به فرزند شما پیام متناقض می دهد: “چرا کتک زدن من ایرادی ندارد، اما اگر من خواهرم را بزنم تنبیه می شوم؟”.

در تنبیه کودک باید چه مواردی را لحاظ کنیم؟

به عنوان والد یا مراقب کودک، در تنبیه باید به طور جدی از این موارد پرهیز کنید. اگر تنبیه شما یکی از این موارد را شامل می شود، بدانید که در حال تقویت رفتار منفی او هستید.

• تنبیه هایی که شامل محروم کردن کودک از حقوق اولیه او هستند (غذا، خواب)
• تنبیه هایی که در آن ها کودک را با سایر هم سالانش مقایسه می کنید (دخترخاله، پسرخاله و…)
• تنبیهی که در آن او را به صورت جدی سرزنش می کنید.
• تنبیه هایی که حاوی رفتارهای تحقیر کننده هستند.
• تنبیه هایی که در آن ها او را از عشق خود محروم می کنید. در این حالت به او این پیام را می دهید که باقید و شرط او را دوست دارید.
• تهدیدهایی می کنید که غیرعملی هستند (میام یه بلایی سرت میارم که اون سرش ناپیدا).
• تنبیه به گونه ای که به ظاهر او رسیدگی نمی کنید. در نتیجه کودک در میان همسالانش احساس خجالت و حقارت می کند.

منبع:

www.healthychildren.org/discipline

https://www.aappublications.org/news/2018/11/05/disciplinepp110518