احتمالا تاکنون اصطلاح “Baby Blues”به گوش تان خورده است، نوعی احساس غم و افسردگی در زنان که پس از به دنیا آمدن نوزادشان با آن مواجه می گردند. این به این خاطر است که این نوع افسردگی کاملا در بین زنان شایع است؛ به طوری که گفته میشود ۸۰ درصد مادران یک یا دوهفته پس از زایمان این احساسات را با خود دارند. این موضوع کاملا طبیعی است و در بسیاری از موارد پس از چند هفته از بین می رود.

در حالی که برخی از نشانه ها مشابه هم هستند، اما افسردگی پس از زایمان “postpartum depression” متفاوت از “Baby Blues” است. افسردگی پس از زایمان علایم شدیدتری دارد و مدت زمان بیشتری نیز ادامه پیدا می کند. این اختلال حدود ۱۵ درصد از مادرانی که اولین زایمان خود را پشت سرگذاشته اند و مادرانی که قبلا سابقه زایمان داشته اند را درگیر می کند. همچنین گفته میشود از هر ۸ زن، یک زن پس از زایمان دچار افسردگی پس از زایمان می شود.

افسردگی پس از زایمان چیست؟

همانطور که پیش تر هم اشاره شد، اکثر زنان پس از زایمان دچار احساس غم، اندوه و پوچی می شوند. برای بسیاری از زنان این احساسات پس از ۳ تا ۵ روز بعد از زایمان از بین می رود. اما اگر این احساسات بیش از ۲ هفته ادامه پیدا کنند، ممکن است فرد دچار افسردگی پس از زایمان شده باشد. البته تشخیص دقیق تر به عهده روانشناس یا روانپزشک خواهد بود.

علایم افسردگی پس از زایمان

اگر چه طبیعی است که پس از تولد کودک احساس غم یا خستگی کنید؛ اما افسردگی پس از زایمان فراتر از یک احساس غم یا خستگی معمولی است، علایم شدیدتری دارد و میتواند باعث اختلال در عملکرد روزانه گردد. علائم افسردگی پس از زایمان از فردی به فرد دیگر متفاوت است، حتی ممکن است در یک فرد علائم، روزانه تغییر کند. برخی از علایم افسردگی پس از زایمان شامل موارد زیر می شود:

• بدون علت مشخص، احساس غم دارید و گریه می کنید
• با وجود خستگی، نمی توانید بخوابید؛ یا ممکن است بیش از اندازه بخوابید.
• هیچ علاقه ای به غذا خوردن ندارید؛ یا نمی توانید از غذا خوردن دست بکشید و پرخوری می کنید.
• بدون دلیل مشخص جسمانی، احساس درد یا بیماری دارید.
• خلق شما به صورت ناگهانی و بدون دلیل واضح بیرونی تغییر می کند.
• احساس می کنید نمی توانید با نوزاد خود ارتباط برقرار کنید و تعجب می کنید چرا آن طور که انتظار داشتید از داشتن نوزاد احساس شادی نمی کنید
• به علت داشتن این احساسات، احساس گناه یا بی ارزشی می کنید
• احساس میکنید نمی توانید احساسات خود را با دیگران مطرح کنید، چرا که آنها فکر میکنند شما مادر بدی هستید؛ بنابراین از دیگران کناره میگیرید.
• میخواهید از همه چیز و همه کس فرار کنید
• به چیزهایی که قبلا از آنها لذت می بردید، علاقه ای ندارید.
• تمرکز یا تصمیم گیری برایتان دشوار است
• ممکن است در مورد صدمه به خود یا نوزادتان، افکار مزاحمی داشته باشید.

علت افسردگی

یکی از دلایل اصلی افسردگی پس از زایمان، تغییرات هورمونی گسترده است. وقتی باردار هستید، سطح هورمون های زنانه استروژن و پروژسترون در بالاترین سطح خود خواهد بود. در ۲۴ ساعت اول پس از زایمان، سطح این هورمون ها به سرعت به سطح عادی و قبل از بارداری برمی گردد. محققان معتقدند که این تغییر ناگهانی در سطح هورمون ممکن است منجر به افسردگی شود؛ این شبیه به تغییرات هورمونی زنان قبل از عادت ماهیانه است، با این تفاوت که نوسانات هورمونی بسیار شدیدتر است. سطح هورمون های تیرویید نیز ممکن است بعد از زایمان کاهش پیدا کند. این غده به نحوه تنظیم استفاده و ذخیره انرژی بدن از مواد غذایی کمک می کند. سطح پایین هورمون های تیروئید می تواند باعث افسردگی شود.

چه کسانی ریسک بالاتری برای افسردگی پس از زایمان دارند؟

البته همه افراد ممکن است دچار افسردگی پس از زایمان شوند، اما مطالعات نشان می دهد برخی افراد بیش تر در معرض این اختلال هستند

• داشتن سابقه افسردگی یا اختلال دوقطبی
• داشتن سابقه خانوادگی افسردگی یا اختلال دوقطبی
• فقدان حمایت از سمت خانواده و دوستان پس از زایمان
• افسردگی در طول دوران بارداری
• داشتن مشکلات ارتباطی و مالی
• سن پایین تر از ۲۰ سال
• داشتن نوزادی با نیازهای خاص
• مشکل در شیردهی
• بارداری بدون برنامه ریزی
• و…

درمان

خودمراقبتی

این قسمت از درمان شاید به دلیل شرایط خاص این دوره و دوچندان شدن مسئولیتها کمی سخت به نظر برسد، اما به خاطر داشته باشید، شما نباید بار همه ی مسئولیتها را به دوش بکشید. ممکن است اطرافیانتان دقیقا ندانند که شما به چه چیزهایی نیاز دارید، پس بهتر است به آنها بگویید. به آنها بگویید که کمی زمان برای خود نیاز دارید و از آنها بخواهید به شما کمک کنند. به بدن خود زمان بدهید تا بهبود پیدا کند. رژیم غذایی متعادل و مناسبی را انتخاب کنید، هر روز کمی ورزش کنید حتی اگر این ورزش یک پیاده روی کوتاه در محله تان باشد.

روان درمانی

شاید کمی برایتان سخت باشد با اطرافیان در مورد احساسات خود صحبت کنید، البته اگر از اطرافیان خود کسی را سراغ دارید که میتوانید با او صحبت کنید حتما این کار را انجام دهید. اما در کنار آن، خودافشایی و درمان در این زمینه میتواند بسیار کمک کننده باشد. برای بسیاری از زنان، استفاده از داروهای ضدافسردگی ناخوشایند است و ممکن است در برابر آن مقاومت کنند. اما اگر تشخیص پزشک شما این بود که باید به صورت مقطعی دارو مصرف کنید حتما این کار را انجام دهید. پزشک شما براساس شرایط شما مناسب ترین دارو در زان شیردهی را برای شما تجویز می کند. مصرف این داروها باعث می شود که انرژی شما بیش تر شده، تعادل هورمونی سریع تر اتفاق بیفتد و در نتیجه شما بتوانید با خلق بالاتر به امور شخصی برسید.

کمک بگیرید

برای بسیاری از افراد ممکن است بسیار سخت باشد که از دیگران درخواست کمک کنند. اما باور کنید که در چنین شرایطی، کمک اطرافیان بسیار می تواند موثر باشد. می توانید ساعاتی از روز نوزادتان را به عزیزانتان (مادر، خواهر و…) بسپارید و در این ساعت ها استراحت کنید، در نور آفتاب قدم بزنید، آرایشگاه بروید و… اگر نگران دخالت اطرافیان در شیوه تربیتی نوزادتان هستید و یا کسی را در نزدیکی خود ندارید، می توانید یک پرستارکودک استخدام کنید تا کمک حال شما باشد.