چرا قدردانی مهم است؟

در طول سالهای گذشته تحقیقات مختلفی در مورد قدردانی- تصدیق خوبی ها و نقاط مثبت در زندگی- صورت گرفته است .نتایج این تحقیقات نشان داده است قدردان بودن – که به ظاهر عملی بسیار ساده است اما پیچیدگی های خاص خود را دارد- منافع زیادی برای سلامت جسم و روان دارد. قدردانی به طور مثبتی با بهزیستی روانی، خلق مثبت و شادکامی، رضایت از زندگی، بخشش و… در ارتباط است. هم چنین این مطالعات نشان داده که عمل قدردانی می تواند در کاهش اضطراب و افسردگی نقش بسیار موثری را ایفا کند.

مطالعه ای که در سال ۲۰۱۹ در نشریه مطالعات شادکامی صورت گرفت نشان می دهد که قدردانی در ۵ سالگی با شادکامی در کودکان مرتبط است. این مطالعات نشان می دهد که پرورش دادن قدردانی در کودک، می تواند به او کمک کند تا فرد شادتری باشد. 

قدردانی یکی از پیچیده ترین مفاهیم برای آموزش به کودکان نوپا و پیش دبستانی است؛ چرا که کودکان در این گروه سنی کاملاً خودمحور هستند و برایشان سخت است از زاویه دید دیگران به مسائل نگاه کنند، اما در عین حال یکی از مهم ترین مفاهیمی است که به آن ها باید آموزش داده شود. قطعا همه والدین علاقه دارند کودک مودبی داشته باشند که از دیگران تشکر می کند، اما قدردانی فرای چنین ویژگی هایی است؛ این ویژگی به آنها کمک می کند نسبت به احساسات دیگران حساس باشند، همدلی خود را گسترش دهند و سایر مهارت های زندگی را نیز فرابگیرند.

چگونه قدردانی را به کودکان خود بیاموزیم؟

در مقابل زیاده خواهی های کودک مقاومت کنید:

مقاومت در مقابل درخواست های کودک به دلیل رابطه عاطفی با او، برای والدین سخت است. اما باور داشته باشید که داشتن وسایل و امکانات بی حد و اندازه، نه تنها کودک شما را قدردان تر نمی کند بلکه او را تبدیل به یک شخصیت استحقاقی می کند که همواره انتظار دارد نیازهایش در لحظه برطرف شوند. متناسب با سن کودک قواعدی را تنظیم کنید وبراساس همین قواعد امکانات را در اختیار او قرار دهید. غرق شدن در وسایل و امکانات بیش از اندازه به کودک این فرصت را نمی دهد برای به دست آوردن چیزی قدردان باشد.

فعالیتهای داوطلبانه انجام دهید:

اگر کودک شما از سنین پایین رفتارهای خیرخواهانه و داوطلبانه والدینش را از نزدیک ببیند و در آنها مشارکت داشته باشد، این رفتار جزوی از ویژگی های شخصیتی او خواهد شد. بنابراین تلاش کنید در فواصل مختلف فعالیتهای داوطلبانه را در حضور کودک و با همراهی او انجام دهید؛ مثلا می توانید برای افراد بی خانمان و یا بیسرپرست غذا درست کنید و در بین آنها تقسیم کنید.

الگوی خوبی از قدردانی برای او باشید:

کودکان بخش زیادی از رفتارهای خود را از والدین الگوبرداری می کنند، چرا که والدین خود را مرجع قدرت و یادگیری خود میدانند. اگر شما والدی باشید که در حضور کودک مدام در حال گله و شکایت و گفتن نقاط منفی زندگی هستید، چگونه می توانید انتظار داشته باشید فرزندتان نسبت به زندگی قدردان باشد؟. تلاش کنید به دیگران کمک کنید، از دیگران تشکر کنید و حتی از کودکتان به خاطر رفتار خوبی که انجام داده قدردانی کنید تا او نیز این رفتار را درونی کند.

در کار خانه او را سهیم کنید:

بخشی از قدردانی زمانی در وجود ما شکل می گیرد که ما از زحمات شخص دیگر آگاهی پیدا کنیم. فرزند خود را در کار خانه سهیم کنید تا او بتواند این تلاش و زحمت را با همه وجود لمس کند. مثلا اگر احساس می کنید که کودکتان نسبت به غذایی که درست می کنید ناسپاس است، او را در همین کار درگیر کنید و به او وظایفی بدهید. به او اجازه بدهید تا مدت زمان لازم برای پخت و پز را ببیند تا این تصور که غذا به صورت جادویی درست می شود و در بشقاب او قرار داده می شود از ذهن او پاک شود.

به معنای واقعی کلمه، “ممنونم” را به او یاد دهید:

واقعیت این است که گفتن کلمه ممنونم در مکالمات روزمره ما چندان ارتباطی به قدردانی ندارد، کلمه ای فرمالیته است که ما برای اینکه مودب و اجتماعی به نظر برسیم آن را به کار می بریم. سعی کنید در ارتباطات خود دقیقاً اشاره کنید که برای چه چیزی سپاس گزار هستید. مثلا به همسرتان بگویید “ممنونم که خریدها را انجام دادی” یا به فرزند خود بگویید “ممنونم که به برادرت در پوشیدن لباس هایش کمک کردی” کودک شما در این حالت به معنای واقعی قدردانی پی می برد و آن را در زندگی خود به کار می برد.

برای اتفاقات هر چند کوچک زندگی جشن بگیرید:

می توانید در هفته یک شب را جشن بگیرید و همه ی اعضای خانواده اتفاقات مثبت کوچکی  که در طول هفته برای آنها اتفاق افتاده است را بیان کنند. این دورهمی یک پیام مهم برای کودک دارد و آن این که اتفاقات مثبت- هرچند کوچک- اهمیت دارند و باید قدردان آن ها بود.

زاویه دید کودک را گسترش دهید:

مهم است که کودک شما بداند که زندگی او در یک بافت گسترده تر است و رفتار خود را در زمینه ای وسیع تر بررسی کند. مفاهیمی چون آزادی، فرصت ها و امنیت هایی که داریم در نقاط دیگر دنیا به شکل دیگری است. تنها زمانی که کودکان از دنیای بزرگ تر اطراف خود آگاهی داشته باشند  می توانند قدردانی را بخشی از ویژگی های شخصیتی خود کنند. البته در سنین قبل از دبستان درک این موضوع شاید برای کودک شما سخت باشد، بنابراین صحبت درباره این موضوعات برای کودکان سنین بالاتر اثربخشی واقعی دارد.

سخن آخر

قدردان بودن یکی از ویژگی هایی است که با بهزیستی و شادکامی ارتباط مستقیم دارد و بنابراین از ویژگی های ارزش مندی است که والدین می توانند روی پرورش آن در فرزند خود کار کنند. اما به خاطر داشته باشید که این ویژگی با یک بار و چند بار انجام دادن در کودک شما درونی نمیشود. لازم است برای درونی سازی آن، این ویژگی جزوی از سبک زندگی خانواده شود.