آیا تابحال برایتان پیش نیامده که در حالی که خسته، غمگین و یا عصبی هستید، بعد از چند دقیقه خود را در داخل یخچال و در حال خوردن با ولع یک تکه بزرگ کیک ببینید؟ پیدا کردن راحتی و آرامش در غذا و خوردن امری رایج است و بخشی از عملی است که آن را “خوردن احساسی” می نامیم.افراد بعد از خوردن احساسی ممکن است دچار احساساتی مانند شرم، گناه و… شوند و همین احساسات، زمینه را برای خوردن احساسی فراهم می کند. پس از مدتی این افراد در این چرخه و سیکل معیوب گرفتار می شوند و با مشکلاتی مانند بیش خوری و اضافه وزن روبرو می گردند.

گرسنگی احساسی در مقابل گرسنگی واقعی 

انسان برای زنده ماندن به غذا نیاز دارد. به همین علت گاهی اوقات تمایز قائل شدن بین اینکه چه زمانی گرسنگی واقعی است و چه زمانی احساسی، سخت به نظر می رسد. مطالعات متعدد توانسته اند تفاوت هایی را میان این دو نوع گرسنگی پیدا کنند.

• گرسنگی واقعی به آرامی و در طول زمان افزایش می یابد اما گرسنگی احساسی معمولا ناگهانی پیش می آید.
• در گرسنگی واقعی شما تمایل به خوردن گروه های مختلف غذایی دارید اما در گرسنگی احساسی شما معمولا هوس یک ماده غذایی بخصوص را می کنید (مثلا یک تکه کیک یا یک بشقاب برنج)
• در گرسنگی واقعی شما حس “پر بودن” را احساس می کنید و آن را به عنوان نشانه ای برای دست کشیدن از غذا خوردن در نظر می گیرید؛ اما در گرسنگی احساسی گاهی حتی از خوردن خسته می شوید اما احساس سیری نمی کنید.
• در گرسنگی واقعی هیچ احساس منفی در مورد خوردن خود ندارید چرا که در حال پاسخ دادن به یک نیاز واقعی هستید اما در گرسنگی احساسی معمولا از خوردن احساس شرم یا گناه می کنید.

بسیاری از مردم فکر می کنند خوردن احساسی به علت  ضعف در “خودکنترلی” است؛ هر چند مطالعات به ندرت این موضوع را اثبات می کند. اگر غذا خوردن احساسی مساله ساده ای در ضعف ما در نظم و انضباط بود، ما می توانستیم به راحتی  با ایجاد تغییراتی در نظم و ترتیب، بدون گرفتار کردن خود با رژیم ها ، برنامه های غذایی و پرداخت پول بابت آن ها و مشغولیت ذهنی مداوم درمورد اینکه چه چیزی خوردیم وچرا با این موضوع مقابله کنیم و به احتمال زیاد اختلالات خوردن وجود نداشت. 

آنچه ما در این مقاله می خواهیم به شما بگوییم شاید مطلب چندان جدیدی به نظر نرسد اما گاهی اوقات یادآوری و تکرار یک مطلب می تواند مفید باشد. در اینجا ما عوامل عمده ای را که در خوردن احساسی نقش دارند مرور می کنیم و راهکارهایی را برای مدیریت آن به شما پیشنهاد می کنیم.

• عدم آگاهی 

خوردن احساسی گاهی می تواند نتیجه مستقیم عدم آگاهی از این باشد که چرا می خوریم. درمانگران این موضوع را “خوردن ناخودآگاه” می نامند. خوردن ناخودآگاه زمانی اتفاق می افتد که شما به اندازه ای که لازم است غذا خورده اید اما باز هم ادامه می دهید و بخشی از غذا را که قصد داشتید کنار بگذارید هم می خورید؛ یا زمانی که بادام زمینی یا چیپس یا هر ماده غذایی را داخل دهان می گذارید فقط به این دلیل که در مقابل شماست و نه به این دلیل که گرسنه هستید.

راه حل؟ تنها راه حل این است که کاملا آگاه باشید چه چیزی را در چه زمانی و به چه علتی می خورید. کاملا قابل درک است که تمرکز روی غذا به خصوص در ابتدای راه چقدر می تواند خسته کننده باشد. با این حال سعی کنید به آرامی و با قدم های کوچک شروع کنید و از قضاوت و سرزنش خود خودداری کنید؛ چرا که شما در ابتدای مسیر هستید و روشی جدید برای بودن را امتحان می کنید. در این مسیر “خوردن ذهن آگاهانه” می تواند بسیار به شما کمک کند.

• غذا تنها منبع لذت شماست

اغلب وقتی از افراد پرسیده می شود که اگر شیرینی نخورند یا پرخوری نکنند چه احساسی خواهند داشت، معمولا جواب مشترک آن ها این است  که “اونوقت دیگه چیزی نداریم که مشتاقانه انتظارش رو بکشیم ” و در پایان یک روز طولانی و خسته کننده، احتمالا یک کاسه بزرگ بستنی می تواند خودِ فرسوده و سخت کوش ما را به طور موقتی تسکین و التیام ببخشد. چرا؟ براساس نتایج مطالعات مختلف، خوردن قند و چربی انتقال دهنده های عصبی تسکین بخش ( مواد افیونی یا اُپیوئید) را آزاد می کند. این مواد، در کوکائین، هروئین و بسیاری از موادمخدر دیگر نیز هست؛ بنابراین اثرات آرامش بخش هنگام خوردن بستنی، چیپس و … کاملا واقعی است و شکستن این عادت ها همانند ترک کردن یک ماده مخدر باشد.

در واقع تا زمانی که غذا خوردن تنها لذت و سرگرمی شما باشد باید به خود حق بدهید که پرخوری کنید!

راه حل؟ راه حل پیشنهادی ما به شما این است که روش های دیگری برای تسکین و پاداش به خود پیدا کنید. تا آن جایی که می توانید لیست سرگرمی ها و لذت های خود را گسترش دهید. سعی کنید در تهیه این لیست خلاقیت خود را نیز لحاظ کنید. در این لیست حتما تفریح ها و سرگرمی هایی را نیز وارد کنید که به سهولت قابل انجام هستند و به راحتی در دسترس هستند. پس از این، هر زمان که برای سرگرمی و بدون گرسنگی در یخچال یا کابینت را باز کردید سریع لیستی را که تهیه کرده اید به خود یادآوری کنید و از بین تفریح های آن یکی را متناسب با شرایط روحی خود انتخاب کنید. 

اما آیا واقعا روش های دیگر می توانند به اندازه غذا در تسکین شما موثر باشند؟ می توانیم بگوییم نه، این لیست تا حدودی می تواند به شما کمک کند؛ اما اگر بخواهید واقعا از خوردن های احساسی خود کم کنید، باید تحمل و مدیریت احساسات دشوار را نیز تمرین کنید که این در مقاله بعدی به شما گفته خواهد شد.